wczytywanie strony...
Instytut Karpacki Baner Innowacyjna edukacja

Odkrycia naukowe

Nagle uderzyła mnie myśl: jeżeli człowiek spada swobodnie nie odczuwa swojej własnej wagi. Zaskoczyło mnie to całkowicie. Ten prosty eksperyment myślowy wywarł na mnie głębokie wrażenie. Doprowadziło mnie to do teorii grawitacji.

Te słowa wypowiedział Albert Einstein. Mówi o wielkiej TEORII WZGLĘDNOŚCI i używa określeń: nagle, zaskoczyło całkowicie, głębokie wrażenie. Szczególnie zastanawia to „nagle”. Można odnieść wrażenie, że Einstein dokonał odkrycia … PRZYAPDKOWO.

Sprawą odkrycia naukowego zajął się poważnie Karl Popper w 1934. Napisał precedensowy traktat Logika odkrycia naukowego. Wedle Poppera metoda nauk empirycznych składa się DWÓCH etapów.

Pierwszy etap, to FORMUŁOWANIE hipotez. Drugi, to TESTOWANIE hipotez. To brzmi dość oczywiście. Ale jeżeli formułowanie hipotez rozumie się kolokwialnie, jako „wpadanie na pomysł”, to sprawa się komplikuje.

Formułowanie hipotez – wpadanie na pomysł - to IRRACJONALNY akt twórczy. Nie można go zalgorytmizować, ponieważ to kwestia psychologii. Popper wziął to od Einsteina. Testowanie ma charakter procedury, jest poddane rygorowi LOGIKI.

Czyli: odkrywanie wielkich teorii rozpoczyna się od irracjonalnych czynności myślowych. Formułowanie hipotez jest zatem irracjonalne? To zupełnie zaskakuje. Ale teraz można zrozumieć wypowiedź Einsteina, który mocno zgadzał się z Popperem.

Stanowisko Poppera względem odkrycia naukowego nie jest jedynym. Inne powstały już po wystąpieniu Poppera i w OPOZYCJI do jego teorii.  Ważnym stanowiskiem w tym względzie jest to ogłoszone przez tak zwanych Przyjaciół Odkrycia

Uważali oni, że formułowanie hipotez i ich testowanie można ZALGORYTMIZOWAĆ. Uważano, że istnieje STAN NAUKI, który generuje odkrycia w różnych miejscach. Odkrycie nie jest zatem irracjonalne, a jest to także akt logiczny.

Na tej podstawie profesor Jan Żytkow w Polsce chciał zbudować komputer i algorytm, który będzie generował odkrycia naukowe. Mocno ambitny plan. Ale czyż obecnie sztuczna inteligencja nie jest jakoś podobna?

Przyjaciele odkrycia mają dużo racji, bo istniejący stan nauki, to punkt wyjścia dla każdego formułowania hipotez. Nie jest to zatem tak irracjonalny akt, bo bazuje na istniejących już prawdach naukowych.

Ale jak odnieść się do dzieł sztuki? Można sobie wyobrazić, że ktoś inny, za kilka lat po Einsteinie, odkryłby teorię względności, ale trudniej sobie wyobrazić powstanie Mona Lizy bez Leonardo, albo Requiem bez Mozarta. To jest niemożliwe.

Naturaliści nadawali jeszcze większą rolę psychologii w odkrywaniu naukowym, na wszystkich etapach odkrywania.

Popper zajął się mocno TESTOWANIEM hipotez. Różnił się od neopozytywistów, którzy opierali się na zdrowym rozsądku i doświadczeniu. Uważali, że należy zdania proste przetwarzać na zadania ogólne poprzez INDUKCJĘ.

Popper uważa indukcję za nieuzasadnioną. Powstaje REGRES. Indukcja nie jest SAMOZWROTNA. Drugi zarzut Poppera to, że indukcja nie nadaje się na kryterium demarkacji – czyli rozdziału nauki od innych kwestii. Mimo kontrowersji, jaki wzbudziła teoria Poppera, był to znaczny krok do przodu w rozumieniu odkrycia naukowego. Na tej bowiem podstawie zrodziła się metoda dedukcyjna - FALSYFIKACJI.


Zamknij